Święto Narodowe Szwajcarii – 1 sierpnia

Święto Narodowe Szwajcarii, obchodzone 1 sierpnia, to jedno z najważniejszych wydarzeń w kalendarzu helweckim.

Jest to dzień, w którym Szwajcarzy w całym kraju – a także szwajcarskie społeczności za granicą – celebrują swoją historię, kulturę i wartości, które ukształtowały ich państwo.

Historia i geneza święta

1 sierpnia nawiązuje do roku 1291, kiedy to trzy kantony: Schwyz, Uri i Unterwalden (obecnie odpowiednikiem Unterwalden są kantony Obwalden i Nidwalden) zawarły tzw. „Pakt Federalny”. Legenda głosi, że przedstawiciele tych kantonów spotkali się na łące Rütli nad jeziorem Czterech Kantonów (Vierwaldstättersee), aby przysiąc wzajemną pomoc i jedność. Z tej symbolicznej chwili wywodzi się tradycja postrzegania Szwajcarii jako konfederacji wolnych kantonów, zjednoczonych dobrowolnie w ramach wspólnoty politycznej.

Chociaż w przeszłości różne kantony miały odmienne daty upamiętniające lokalne wydarzenia historyczne, ostatecznie to 1 sierpnia został ustanowiony jako święto ogólnokrajowe. Oficjalnego charakteru nabrał pod koniec XIX wieku, kiedy to w 1891 roku Szwajcaria obchodziła jubileusz 600-lecia Paktu Federalnego. Wówczas przeprowadzono uroczyste obchody, które położyły podwaliny pod dzisiejszą tradycję świętowania.

Obchody i zwyczaje

• Festiwale i imprezy w plenerze
  Na terenie całej Szwajcarii odbywają się liczne festiwale i imprezy na świeżym powietrzu. Mieszkańcy i turyści chętnie biorą udział w koncertach, piknikach i kiermaszach, a także w pokazach sztucznych ogni organizowanych zazwyczaj wieczorem. W wielu miastach odbywają się uroczyste parady oraz wspólne śpiewanie hymnu narodowego.
• Dekoracje
  Święto Narodowe to okazja do udekorowania domów i ulic flagami Szwajcarii oraz proporczykami kantonalnymi. Biały krzyż na czerwonym tle zdobi balkony, okna i ulice wielu szwajcarskich miast i wiosek, podkreślając narodową tożsamość i przywiązanie do tradycji.
• Lampiony i ogniska
  Jednym z najstarszych elementów folkloru towarzyszącego obchodom są ogniska rozpalane na wzgórzach i stokach gór. Ten zwyczaj nawiązuje do dawnych czasów, kiedy ogniem w górach sygnalizowano ważne wydarzenia i mobilizowano mieszkańców okolicznych dolin. Obecnie przyjemność sprawia sam widok płomieni rozświetlających nocne krajobrazy.
  Dzieci chętnie uczestniczą w procesjach z kolorowymi lampionami – często w kształcie słynnych szwajcarskich symboli, takich jak krowy, dzwonki czy postacie z lokalnych legend.
• Przemówienia polityczne
  Politycy, w tym członkowie Rady Federalnej (szwajcarskiego rządu), wygłaszają oficjalne przemówienia. Najbardziej uroczyste mają miejsce na łące Rütli, kolebce konfederacji. Często poruszane są w nich tematy jedności, neutralności, demokracji bezpośredniej oraz wolności – kluczowych wartości leżących u podstaw szwajcarskiego ustroju.
• Tradycyjna kuchnia
  Podczas obchodów święta nie brakuje regionalnych specjałów. Mieszkańcy raczą się na przykład rösti (placki ziemniaczane), fondue serowym, raclette czy bratwurstem. Wiele osób decyduje się na grillowanie w ogrodach lub parkach – sprzyja temu letnia pogoda i atmosfera wspólnego biesiadowania.

Znaczenie dla tożsamości narodowej

1 sierpnia stanowi ważny element budowania i utrwalania szwajcarskiej tożsamości narodowej. Mimo że Szwajcaria jest państwem wielojęzycznym (języki urzędowe to niemiecki, francuski, włoski i romansz), a każdy kanton charakteryzuje się unikatową tradycją i kulturą, wszyscy obywatele solidaryzują się w tym dniu pod wspólnymi symbolami narodowymi.

Zwyczajowe przemówienia na łące Rütli przypominają, jak istotne dla Szwajcarów są jedność, pokój i zgoda pomiędzy kantonami oraz wysoki stopień samorządności, z której kraj słynie.

Wydarzenia towarzyszące w różnych regionach Szwajcarii

• Region Jeziora Genewskiego (Genewa, Lozanna)
  Nad brzegiem Jeziora Genewskiego odbywają się pokazy ogni sztucznych, a miasta organizują festiwale muzyczne, przedstawienia i atrakcje dla turystów. W Genewie często można zobaczyć paradę łodzi udekorowanych w narodowe barwy.
• Środkowa Szwajcaria (Luzerna, okolice Jeziora Czterech Kantonów)
  W Luzernie popularne są koncerty plenerowe i tradycyjne tańce ludowe. Turyści chętnie wybierają się na rejsy statkami po jeziorze, by z ich pokładów oglądać sztuczne ognie i wspólne iluminacje wokół brzegów.
• Szwajcaria Wysokogórska (Alpy Berneńskie, Valais, Graubünden)
  W górach powszechnie pali się ogniska na stokach, a turyści przybywają, by w niezwykłej scenerii cieszyć się pokazami fajerwerków i widokami zapierającymi dech w piersiach. Nierzadko regionalne zespoły folklorystyczne wykonują tradycyjne pieśni i prezentują lokalne stroje.
• Region Ticino
  W Ticino (południe Szwajcarii), gdzie dominującym językiem jest włoski, święto jest nieco bardziej „południowe” w klimacie – mieszkańcy często gromadzą się przy wspólnych stołach, degustują lokalne wina, sery, wędliny i celebrują w serdecznej atmosferze, z koncertami oraz folklorystycznymi występami.

Święto w kontekście współczesnej Szwajcarii

Chociaż Szwajcaria w ciągu wieków przeszła wiele zmian, stając się bogatym i nowoczesnym państwem, wciąż przywiązuje ogromną wagę do tradycji i wartości demokratycznych. 1 sierpnia jest tego najlepszym symbolem. W kraju, w którym decyzje społeczne często podejmowane są w drodze referendów, obywatele cieszą się szerokimi prawami politycznymi – co stanowi część ich narodowego dziedzictwa sięgającego czasów Paktu Federalnego.

Uroczystości 1 sierpnia to nie tylko patriotyczna celebra, lecz także okazja do spotkań rodzinnych, przyjacielskich i sąsiedzkich. Wiele osób wykorzystuje dzień wolny na piesze wędrówki górskie, wypoczynek nad jeziorami lub zwiedzanie zabytków. Dzięki temu, że Szwajcaria łączy w sobie tradycję i nowoczesność, obchody mają jednocześnie charakter wspólnego kultywowania historii oraz cieszenia się wolnym dniem i letnią aurą.