Historia współczesna Szwajcarii – od II wojny światowej do XXI wieku

Szwajcaria, zachowując neutralność podczas II wojny światowej, wyszła z konfliktu bez większych zniszczeń, co pozwoliło jej na szybki rozwój gospodarczy i utrzymanie stabilności politycznej. W XX i XXI wieku kraj ten umocnił swoją pozycję jako centrum finansowe, dyplomatyczne i technologiczne, pozostając jednocześnie poza Unią Europejską, ale aktywnie uczestnicząc w międzynarodowej polityce gospodarczej i humanitarnej.

Okres powojenny (1945–1970) – odbudowa i rozwój gospodarczy

Powojenna stabilizacja i wzrost gospodarczy

Po II wojnie światowej Szwajcaria szybko stała się jednym z najbogatszych krajów Europy, dzięki:

• Stabilnej walucie (frank szwajcarski) i systemowi bankowemu, który przyciągał kapitał z całego świata.
• Rozwojowi przemysłu precyzyjnego, farmaceutycznego i chemicznego (m.in. Nestlé, Roche, Novartis).
• Neutralności, która pozwoliła uniknąć zniszczeń wojennych i skupić się na gospodarce.

Polityka zagraniczna – neutralność i dyplomacja

• Szwajcaria nie przystąpiła do ONZ, ale aktywnie uczestniczyła w organizacjach międzynarodowych, takich jak Czerwony Krzyż i OECD.
• Genewa stała się centrum dyplomatycznym, m.in. siedzibą ONZ ds. Praw Człowieka.
• W 1959 roku kraj wprowadził zasadę „stałej neutralności”, co oznaczało, że nie przystąpi do sojuszy wojskowych.

Społeczne przemiany i prawa kobiet

• Kobiety uzyskały prawo głosu dopiero w 1971 roku (ostatni kanton Appenzell Innerrhoden przyznał im to prawo dopiero w 1991 roku).
• Rosnąca imigracja spowodowała napięcia społeczne – do Szwajcarii napływali głównie Włosi, Hiszpanie i Portugalczycy.

Lata 70. i 80. – kryzysy i reformy

Kryzys naftowy i recesja (1973, 1979)

• Globalne kryzysy paliwowe doprowadziły do spowolnienia gospodarczego i wzrostu bezrobocia.
• W odpowiedzi rząd wprowadził programy oszczędnościowe i reformy energetyczne, m.in. inwestycje w energię wodną i jądrową.

Kontrowersje wokół systemu bankowego

• Szwajcarskie banki zostały oskarżone o przechowywanie pieniędzy dyktatorów i przestępców.
• W latach 80. Szwajcaria wprowadziła surowsze regulacje dotyczące tajemnicy bankowej i przeciwdziałania praniu pieniędzy.

Ruchy ekologiczne i społeczne

• Powstały pierwsze partie zielonych, domagające się ochrony środowiska i ograniczenia przemysłu jądrowego.
• Wzrosło poparcie dla praw pracowniczych i imigracyjnych reform.

Lata 90. – nowe wyzwania i zmiany polityczne

Wejście do ONZ i organizacji międzynarodowych

• Szwajcaria dołączyła do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) w 1992 roku, ale obywatele odrzucili wejście do UE.
• W 2002 roku Szwajcaria stała się członkiem ONZ, co było historycznym przełomem w jej polityce zagranicznej.

Afera bankowa i odszkodowania dla ofiar Holokaustu

• W latach 90. wybuchł skandal dotyczący sztab złota i kont bankowych ofiar Holokaustu, które pozostawały w szwajcarskich bankach.
• W wyniku międzynarodowych nacisków banki szwajcarskie wypłaciły odszkodowania na 1,25 miliarda dolarów.

Imigracja i zmiany demograficzne

• Napływ uchodźców z Bałkanów i Bliskiego Wschodu wywołał debatę o polityce migracyjnej.
• Szwajcarzy w referendach stopniowo ograniczali prawa imigrantów, np. poprzez zaostrzenie przepisów azylowych.

XXI wiek – globalizacja i wyzwania współczesności

Szwajcaria a Unia Europejska

• Szwajcaria nie jest członkiem UE, ale ma z nią ponad 120 umów dwustronnych, które regulują handel, transport i pracę obywateli UE w Szwajcarii.
• W 2014 roku Szwajcarzy zagłosowali w referendum za ograniczeniem imigracji z UE, co wywołało napięcia w relacjach ze Wspólnotą.

Kryzys finansowy 2008–2009

• Szwajcarskie banki, w tym UBS i Credit Suisse, ucierpiały w wyniku globalnego kryzysu finansowego.
• Rząd musiał uratować UBS przed upadkiem, co było pierwszą taką interwencją w historii Szwajcarii.
• Nastąpiły zmiany w systemie bankowym, m.in. ograniczenie tajemnicy bankowej.

Neutralność i polityka zagraniczna

• Szwajcaria nadal utrzymuje politykę neutralności, choć bierze udział w misjach pokojowych ONZ i organizacjach międzynarodowych.
• W 2022 roku, po inwazji Rosji na Ukrainę, Szwajcaria zamroziła rosyjskie aktywa, co było bezprecedensowym krokiem w jej polityce neutralności.

Nowoczesna gospodarka i innowacje

• Szwajcaria jest światowym liderem w badaniach naukowych, technologii i farmacji.
• Genewa i Zurych znajdują się w czołówce najlepszych miast do życia na świecie.