Klimat Szwajcarii

Szwajcaria charakteryzuje się znacznym zróżnicowaniem klimatycznym. Wynika to przede wszystkim z ukształtowania terenu – kraj obejmuje obszar Alp Szwajcarskich, pasmo Jury oraz Wyżynę Szwajcarską (tzw. Mittelland).

Wysokość nad poziomem morza i lokalne uwarunkowania geograficzne (m.in. sąsiedztwo masywów górskich) wpływają na rozmaite mikroklimaty występujące w różnych częściach kraju.

Strefy klimatyczne

• Wyżyna Szwajcarska (Płaskowyż Szwajcarski)
  W środkowej części kraju, między Alpami a Jurą, panuje klimat umiarkowany o stosunkowo łagodnym charakterze. Zimy na płaskowyżu bywają wilgotne, choć śnieg nie utrzymuje się tu długo w porównaniu z obszarami górskimi. Lata są umiarkowanie ciepłe, z częstymi opadami deszczu i temperaturami nierzadko przekraczającymi 20–25°C. Ze względu na gęste zaludnienie tego regionu i dużą koncentrację ośrodków miejskich, miejskie wyspy ciepła potrafią nieco podnosić średnią temperaturę w aglomeracjach (np. w Zurychu czy Genewie).
• Alpy Szwajcarskie
  Na terenach położonych w górach, szczególnie w wyższych partiach Alp, dominuje klimat wysokogórski. Zimy są długie i obfite w opady śniegu, a temperatura nierzadko spada grubo poniżej 0°C. Latem, zwłaszcza powyżej 2000 m n.p.m., utrzymują się umiarkowanie niskie temperatury z możliwymi opadami śniegu nawet w miesiącach ciepłych. W dolinach alpejskich, gdzie przepływają rzeki i znajdują się jeziora, klimat bywa łagodniejszy niż wysoko w górach, co sprzyja rozwojowi turystyki w sezonie letnim.
  Charakterystycznym zjawiskiem dla regionów alpejskich jest wiatr fenowy (Föhn), często określany też jako „halny”. Występuje, gdy suche i ciepłe masy powietrza gwałtownie spływają w dół stoków górskich, powodując znaczny wzrost temperatury i spadek wilgotności.
• Jura
  Pasmo Jury leży na północnym zachodzie kraju, tuż przy granicy z Francją. Występują tu warunki klimatyczne zbliżone do klimatów górzystych umiarkowanych, choć wysokości nie są tak duże jak w Alpach. Zimy bywają śnieżne, ale krótsze i mniej surowe, a latem panują umiarkowane temperatury i stosunkowo obfite opady. Rzadziej pojawiają się tu zjawiska fenowe, natomiast możliwe jest występowanie mgieł w dolinach oraz lokalnych zjawisk burzowych.
• Południe kraju (Ticino)
  Na południowych krańcach Szwajcarii, zwłaszcza w kantonie Ticino, obserwuje się wpływy klimatu zbliżonego do śródziemnomorskiego. Obszar ten oddzielony jest od reszty kraju pasmami Alp, co chroni go przed chłodnymi masami powietrza. W efekcie lata bywają ciepłe i słoneczne, a zimy łagodniejsze, z umiarkowanymi opadami deszczu. W okolicach Lugano czy Locarno uprawia się roślinność typową dla cieplejszego klimatu, m.in. palmy i drzewka cytrusowe.

Opady atmosferyczne

Opady w Szwajcarii rozkładają się nierównomiernie i zależą głównie od ekspozycji względem mas górskich.

• W strefach alpejskich oraz w regionach położonych na północnych zboczach gór roczna suma opadów może sięgać nawet 1500–2000 mm.
• Na Wyżynie Szwajcarskiej wartości te są niższe, zazwyczaj nie przekraczają 1000–1200 mm rocznie.
• Południowe doliny i kanton Ticino często mają silne opady w okresie wiosennym i jesiennym, ale zarazem notują dużo dni słonecznych, zwłaszcza w lecie.

Temperatura i sezony

• Zima
  • W Alpach: długie, mroźne, ze znaczną pokrywą śnieżną. Temperatura może spadać do -10°C, a w wyższych partiach nawet niżej.
  • Na Wyżynie Szwajcarskiej i w regionach nisko położonych: temperatura zwykle kształtuje się kilka stopni poniżej zera. Śnieg występuje głównie w okresach chłodniejszych i rzadziej utrzymuje się na długo w obszarach miejskich.
• Wiosna
  • Charakteryzuje się częstymi zmianami pogody, topnieniem śniegów na niższych wysokościach i stopniowym wzrostem temperatur. W południowej części kraju (Ticino) kwitnienie roślin i pierwsze słoneczne dni przychodzą wcześniej niż w regionach północnych.
• Lato
  • Na Wyżynie Szwajcarskiej: ciepłe (20–25°C), czasem z opadami burzowymi.
  • W Ticino: wyższe temperatury, sięgające 30°C, z dużą liczbą dni słonecznych.
  • W górach: przyjemne temperatury w dolinach (15–20°C), chłodniej na większych wysokościach z możliwością wystąpienia opadów śniegu.
• Jesień
  • Zwykle łagodna i pogodna, szczególnie we wrześniu i październiku, choć z widocznym ochłodzeniem pod koniec października. To okres, w którym wiele regionów, zwłaszcza alpejskich i w obrębie Jury, prezentuje się wyjątkowo malowniczo ze względu na barwę liści i czyste powietrze.

Czynniki wpływające na klimat

• Wysokość nad poziomem morza: im wyżej położony teren, tym niższa temperatura i dłuższy sezon zimowy.
• Bliskość i układ masywów górskich: góry zatrzymują masy powietrza i wpływają na lokalny rozkład opadów.
• Zjawiska fenowe: ciepły, suchy wiatr spływający ze stoków gór, który znacząco podnosi temperaturę w krótkim czasie.
• Sąsiedztwo Niziny Padańskiej (na południu) oraz obszarów kontynentalnych (na północy): południowa część Szwajcarii doświadcza wpływów klimatu śródziemnomorskiego, a część północna – wpływów klimatu umiarkowanego kontynentalnego.

Różnorodność klimatyczna

Znaczenie dla turystyki i gospodarki

Różnorodność klimatyczna Szwajcarii stwarza szerokie możliwości rozwoju turystyki o każdej porze roku:

• Zima to sezon sportów narciarskich i snowboardowych w Alpach oraz pasie Jury.
• Wiosna i lato przyciągają turystów ceniących wędrówki górskie, kolarstwo, sporty wodne na licznych jeziorach i rzekach.
• Jesień to okres sprzyjający m.in. zwiedzaniu winnic (zwłaszcza na Wyżynie Szwajcarskiej i w Ticino) oraz uczestnictwu w festiwalach folklorystycznych.

Z perspektywy gospodarczej, zróżnicowany klimat pozwala na rozwój wielu sektorów – od rolnictwa, przez energetykę wodną (topniejące lodowce i górskie rzeki to ważne źródło zaopatrzenia w wodę i energię), po branżę usług turystycznych i rekreacyjnych.

Klimat Szwajcarii stanowi zatem połączenie wpływów umiarkowanych i alpejskich, uwarunkowanych rzeźbą terenu oraz oddziaływaniem sąsiednich regionów Europy. Różnice wysokości, masywne pasma górskie i zróżnicowane mikroklimaty czynią kraj wyjątkowym pod względem przyrodniczym i krajobrazowym, co przekłada się na bogatą ofertę turystyczną i znaczenie gospodarcze w skali kontynentu.