Gminy (niem. Gemeinden, fr. communes, wł. comuni, rzm. vischnancas) to najmniejsze jednostki administracyjne w Szwajcarii, które pełnią kluczową rolę w życiu obywateli. Ich liczba sukcesywnie się zmienia, głównie w wyniku łączenia się mniejszych gmin, ale przybliżona liczba oscyluje obecnie wokół 2 tysięcy.
Za ich kształt odpowiadają przede wszystkim przepisy ustalane na poziomie kantonalnym (a nie federalnym), co oznacza, że sposób funkcjonowania gmin może się różnić w zależności od regionu.
Zakres kompetencji i zarządzanie
Każda gmina dysponuje znaczną autonomią w sprawach lokalnych. Odpowiada między innymi za:
- planowanie przestrzenne i zagospodarowanie terenu,
- lokalne drogi, mosty i infrastrukturę,
- częściowo za system szkolnictwa (we współpracy z kantonem),
- organizację ochrony przeciwpożarowej i służb ratunkowych,
- pobór niektórych podatków lokalnych,
- różnorodne usługi socjalne czy kulturalne.
Wiele decyzji o charakterze miejskim lub wiejskim podejmowanych jest przez gminne zgromadzenia (szczególnie w mniejszych społecznościach), a w większych – przez rady gminy czy lokalne parlamenty.
Obywatelski udział w referendach i inicjatywach lokalnych dodatkowo wzmacnia pozycję mieszkańców w procesie decyzyjnym.
Różnorodność gmin
Struktura gmin w Szwajcarii jest zróżnicowana – od niewielkich, liczących zaledwie kilkuset mieszkańców, po duże ośrodki miejskie będące centrami gospodarczymi i kulturalnymi.
Największe gminy (zarazem największe miasta) to przede wszystkim:
- Zurych (niem. Zürich) – największe miasto Szwajcarii, uznawane za jej główne centrum finansowe i biznesowe.
- Genewa (fr. Genève) – miasto o zasięgu międzynarodowym, siedziba wielu organizacji międzynarodowych (np. ONZ, WHO).
- Bazylea (niem. Basel) – istotny ośrodek kulturalny, naukowy i przemysłowy.
- Lozanna (fr. Lausanne) – ważny ośrodek akademicki, siedziba Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego.
- Berno (niem. Bern) – stolica konfederacji, charakteryzująca się historyczną starówką wpisaną na listę UNESCO.
W przeciwieństwie do dużych miast, wiele gmin ma charakter wiejski, skupiający się na rolnictwie, turystyce czy lokalnej produkcji.
Gminy górskie, zwłaszcza te położone w Alpach, przyciągają turystów i narciarzy, wykorzystując wyjątkowe walory naturalne Szwajcarii.
Znaczenie dla mieszkańców i odwiedzających
Poprzez bliski kontakt z mieszkańcami i dużą samodzielność, gminy odgrywają istotną rolę w codziennym życiu obywateli. Wpływają na jakość usług publicznych, organizują wydarzenia kulturalne oraz prowadzą politykę promującą lokalną tożsamość.
Dla turystów odwiedzających Szwajcarię gminy są często pierwszym punktem styczności z lokalną kulturą i zwyczajami – od malowniczych miasteczek w Alpach po tętniące życiem metropolie.
Zapisz się do naszego newslettera i bądź na bieżąco z informacjami, wiadomościami, polskimi usługami, ofertami pracy i wydarzeniami w Szwajcarii!
